Trẻ trong giai đoạn dưới 6 tuổi là giai đoạn não bộ phát triển nhanh nhất, vì thế nguồn dinh dưỡng cho giai đoạn này đóng vai trò rất quan trọng cho trẻ sau này. Trong đó, nước đóng vai trò quan trọng vì rất nhiều chất dinh dưỡng sau khi tan trong nước mới được phân giải; quá trình trao đổi chất của cơ thể cũng rất cần đến nước.
NHU CẦU NƯỚC CỦA TRẺ
Trẻ ở những độ tuổi khác nhau thì nhu cầu về lượng nước cũng khác nhau, từ 1 – 2 tuổi cần khoảng 600 – 1.000ml nước/ngày, 3 – 6 tuổi 1.000 – 1.500ml/ngày. Các chuyên gia khuyên nên cho trẻ uống một ly nước vào lúc sáng sớm ngay sau khi thức dậy, sau đó chia ra làm 5 – 6 lần để uống trong ngày lượng nước còn lại. Nên tập cho trẻ thói quen uống nước một cách chủ động, nên uống nước đã được đun sôi để nguội trong vòng từ 12 – 24 tiếng đồng hồ, không nên uống nước đã được để qua đêm, khi uống tốt nhất nên sử dụng ly thủy tinh, vừa bảo vệ môi trường, vừa tốt cho sức khỏe.
Trong vòng 24 tiếng đồng hồ, nếu thấy trẻ đi tiểu ít hơn 5 – 6 lần hoặc nước tiểu có màu vàng, hơi nặng mùi chứng tỏ trẻ đang bị thiếu nước. Uống ít trước khi ngủ và uống nhiều sau khi thức dậy. Khi vừa thức dậy cho trẻ uống nước khi bụng trống sẽ giúp ích cho tuần hoàn máu, thúc đẩy đại não tỉnh táo nhanh chóng.
Có nhiều người sai lầm khi cho rằng trong sữa mẹ hay sữa bò đã chứa lượng nước lớn hơn nữa lại có nhiều dinh dưỡng vì thế không cần cho trẻ uống thêm nước. Tuy nhiên, trẻ nhỏ cũng có nhu cầu uống nước như người lớn vì nước chiếm 65% thể trọng cơ thể đối với người trưởng thành và từ 70 – 75% đối với trẻ nhỏ. Do quá trình trao đổi chất ở trẻ diễn ra mạnh nên nhu cầu về lượng nước của trẻ nhiều hơn so với người lớn. Thông thường lượng nước trẻ cần mỗi ngày vào khoảng 150ml/kg thể trọng. Ngoài việc cho trẻ bú sữa thì việc cung cấp thêm lượng nước thích hợp cho trẻ là một điều rất cần thiết.
Do chức năng thận của trẻ vẫn chưa hoàn thiện, nếu không uống đủ nước sẽ làm cô đặc sữa, hay khi cho trẻ ăn lượng muối cho vào thức ăn quá lượng sẽ làm tăng gánh nặng lên bộ phận thận của trẻ.
Thời gian thích hợp cho trẻ uống nước
Thời gian tốt nhất nhắc nhở trẻ uống nước là giữa hai cữ bú, vừa mới thức dậy hay trẻ vừa mới vận động vui chơi, vừa mới tắm xong… Những thời điểm trên cũng là khoảng thời gian trẻ dễ hấp thu nhất.
Việc uống nước trước khi ăn cũng cần quan tâm uống sao cho đúng cách. Nên cung cấp cho cơ thể lượng nước nhất định trước ba bữa ăn khoảng 1 tiếng đồng hồ vì quá trình tiêu hóa thức ăn cần có sự hỗ trợ của dịch tiêu hóa của cơ quan tiêu hóa. Uống nước trước khi ăn thì lượng nước đó sẽ ở trong dạ dày từ 2 – 3 phút sau đó sẽ nhanh chóng vào ruột non, được hấp thu vào máu khoảng 1 tiếng đồng hồ sau sẽ cung cấp cho toàn bộ các tế bào cần cung cấp nước. Uống nước trước khi ăn có thể đảm bảo lượng dịch tiêu hóa tiết ra đầy đủ, mặt khác sẽ giúp cho việc hấp thu dinh dưỡng của cơ thể đồng thời không gây ảnh hưởng hàm lượng nước sinh lý trong các tổ chức tế bào cơ thể. Hơn nữa, trước khi ăn sáng càng nên uống nước vì khi ngủ một đêm cơ thể đã bị mất lượng nước lớn, huyết dịch bị cô đặc lại; do đó nước sẽ làm giảm độ cô đặc của máu, làm huyết quản giãn nở về trạng thái bình thường. Khi bụng trống nên uống nước ấm, cũng có thể dùng nước trái cây, trà nhạt, nước rau quả… sữa bò, sữa đậu nành, các món canh không nên dùng khi bụng trống mà nên dùng sau khi bụng đã no.
NHỮNG LƯU Ý KHI CHO TRẺ UỐNG NƯỚC
Không khát cũng phải uống. Đối với trẻ thường có tâm lý chỉ uống nước khi thấy khát, nhưng một khi miệng thấy khát thì lượng nước trong cơ thể đã bị mất cân bằng, trung khu thần kinh phát ra tín hiệu đòi hỏi cơ thể phải cung cấp nước. Khát mới uống nước ví như đất trồng bị khô nứt mới tưới nước, điều này sẽ ảnh hưởng đến năng suất trồng trọt, do đó khi chưa có cảm giác khát nước cũng cần phải uống nước.
Trẻ nên hạn chế sử dụng ly nhựa, ly giấy, hạn chế uống nước suối, nước đóng chai, không nên uống nước chưa được đun sôi hay nước được nấu đi nấu lại nhiều lần. Hiện nay nhiều bậc cha mẹ thay thế nước bằng các loại nước ngọt có ga, sữa tươi cho trẻ, việc này là một sai lầm làm cho trẻ dễ bị béo phì, khi trưởng thành dễ mắc các bệnh mãn tính như: đái tháo đường, cao huyết áp…
Trước khi cho trẻ bú không nên cho trẻ uống nước, càng không nên cho uống nước ngọt nếu không sẽ làm cho trẻ giảm cảm giác thèm ăn hay bú sữa nữa.
Nước tốt nhất là loại đun sôi để nguội vì chúng sẽ lập tức được cơ thể hấp thu và sử dụng, tham gia vào quá trình trao đổi chất của cơ thể, thúc đẩy bài tiết, hơn nữa không gây gánh nặng cho thận.
MỘT SỐ THỜI ĐIỂM QUAN TRỌNG
Tiêu chảy: khi trẻ bị tiêu chảy thì các nguyên tố khoáng bị mất đi, đặc biệt là Natri và Kali do vậy cần bổ sung cho trẻ uống bổ sung nước oresol pha đúng theo chỉ dẫn trên bao bì, vừa bù lại lượng nước mất đi do tiêu chảy và chống thất thoát chất điện giải cho cơ thể.
Khi vào mùa hè: ngoài việc cho trẻ uống nhiều nước ấm còn có thể cho trẻ uống thêm nước đậu xanh, xi-rô mơ và nước dưa hấu… giúp trẻ bổ sung lượng nước được kịp thời, còn có tác dụng tán nhiệt, điều tiết nhiệt độ cơ thể. Ngoài ra, xi-rô mơ còn là thức uống khai vị cho trẻ, nước dưa hấu có tác dụng lợi tiểu, giải nhiệt. Thời tiết oi bức làm trẻ ra mồ hôi nhiều dễ gây nóng trong người, lúc này có thể cho trẻ uống thêm nước bí đao.
Khi trẻ bị sốt, ho: khi trẻ bị sốt hay ho đều cần bổ sung nước kịp thời cho trẻ. Nước sẽ có tác dụng thanh phế, thanh nhiệt; quả lê hay củ mã thầy nấu chung với nước có tác dụng bồi lại lượng nước, thanh phế, trị ho… Đối với trẻ lớn hơn có thể cho uống nước trái cây ép trong đó có chứa nhiều vitamin sẽ nâng cao hệ miễn dịch cho trẻ.
LÊ THỊ PHÚC HẬU – Sức khỏe và đời sống
